Charakter prawny kaucji przy najmie mieszkania Art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego ( stanowi, że zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego może być uzależnione od wpłacenia przez najemcę kaucji zabezpieczającej pokrycie należności z tytułu najmu lokalu, przysługujących wynajmującemu w dniu opróżnienia jest więc świadczeniem mającym cechy zabezpieczenia o charakterze rzeczowym i spełnianym w ramach wykonania umowy, na podstawie której najemca przenosi na rzecz wynajmującego określoną kwotę pieniężną celem zabezpieczenia jego roszczeń, jakie mogą wyniknąć z łączącego ich stosunku najmu, a wynajmujący zobowiązany jest zwrócić po ustaniu najmu zwaloryzowaną sumę, którą sam otrzymał, z zastrzeżeniem możliwości potrącenia z niej swej niezaspokojonej wierzytelności objętej zabezpieczeniem (tak J. Panowicz-Lipska [w:] „System prawa prywatnego. Prawo zobowiązań – część szczegółowa. Tom 8” pod red J. Panowicz-Lipskiej, Warszawa 2004, s. 80).Wyłączenia możliwości pobrania kaucji przy najmie mieszkania Kaucji nie pobiera się, jeżeli umowa: 1) dotyczy najmu lokalu zamiennego lub najmu socjalnego lokalu 2) jest zawierana w związku z zamianą lokalu, a najemca uzyskał zwrot kaucji bez dokonania jej wysokość kaucji przy najmie mieszkaniaKaucja nie może przekraczać dwunastokrotności miesięcznego czynszu za dany lokal, obliczonego według stawki czynszu obowiązującej w dniu zawarcia umowy zwrotu kaucji przy najmie mieszkaniaArt. 6 ust. 4. stanowi, że kaucja podlega zwrotowi w ciągu miesiąca od dnia opróżnienia lokalu lub nabycia jego własności przez najemcę, po potrąceniu należności wynajmującego z tytułu najmu lokalu. Zwrot kaucji ma zapobiec temu, żeby wynajmujący nie wzbogacił się bez podstawy prawnej kosztem najemcySąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w wyroku z dnia 28 marca 2014 r. (sygn. akt I ACa 1278/13), na kanwie sporu powstałego o interpretację zapisu w umowie najmu stwierdzającego, że po upływie 20 lat od daty zawarcia umowy depozyt (kaucja) „przechodzi” na rzecz nieruchomości, uznał, że taki zapis umowy jest sprzeczny z prawem i wobec tego bowiem wpłacona należność miała zabezpieczać rękojmię właściwego wywiązywania się najemcy z obowiązków, nie można w drodze sprzecznych zapisów umownych nadać jej innego charakteru. Stanie się ona wymagalna dopiero z upływem terminu, na który została zawarta umowa i po opuszczeniu lokalu. Nie może więc wygasnąć jeszcze przed terminem wymagalności. Przepis art. 6 ust. 4 ustawy o ochronie lokatorów dający lokatorowi prawo żądania zwrotu kaucji ma charakter bezwzględnie kaucji dokonana przy jej zwrocieZwrot zwaloryzowanej kaucji następuje w kwocie równej iloczynowi kwoty miesięcznego czynszu obowiązującego w dniu zwrotu kaucji i krotności czynszu przyjętej przy pobieraniu kaucji, jednak w kwocie nie niższej niż kaucja zwaloryzowania kaucji jest oczywistą konsekwencją tego, że stosunek najmu trwa przez pewien okres czasu, niejednokrotnie przez wiele lat, w ciągu których może dojść do zmiany siły nabywczej pieniądza, a ponadto waloryzacja ta rekompensuje najemcy utratę korzyści związanych z niemożnością używania w tym czasie kapitału, którego własność przeniósł na wynajmującego w celu zabezpieczenia ewentualnych jego roszczeń, w celu generowania posłużenia się w tym celu kwotą pieniężną przeniesioną na niego jako kaucja uzyskuje z kolei wynajmujący, którego normalnym postępowaniem jest w takiej sytuacji dążenie do pomnożenia otrzymanej sumy (choćby tylko poprzez założenie oprocentowanej lokaty bankowej) przynajmniej w takim zakresie, by obowiązek zwrotu w stosownym czasie najemcy świadczenia w wysokości zwaloryzowanej nie doprowadził do uszczuplenia jego majątku; ponadto musi on mieć na uwadze, że skutkiem ewentualnego spadku siły nabywczej pieniądza, mającej także wpływ na wysokość czynszu, jest oczywiste ograniczenie możności zaspokojenia jego roszczeń wobec najemcy z nominalnej wartości kaucji (tak: uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 30 marca 2017 r., sygn. akt III Ca 1676/16).Waloryzacja kaucji wpłaconych przed dniem 12 listopada 1994 o ochronie praw lokatorów nie wskazuje sposobu waloryzacji kaucji wpłaconych przed 12 listopada 1994 rokiem. W tym zakresie należy sięgnąć do ogólnego przepisu dotyczącego waloryzacji świadczeń pieniężnych na wypadek istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, a więc do art. 358 1 § 3 KC i wskazanych tam wytycznych co do sposobu waloryzacji, a więc rozważenia interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego (tak: wyrok Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi Wydział VIII Cywilny z dnia 19 kwietnia 2016 r., sygn. akt VIII C 1378/15).Zmiana w osobie wynajmującego a osoba zobowiązana do zwrotu kaucjiW każdym wypadku najemca ma prawo domagania się, po ustaniu stosunku najmu, zwrotu kaucji niezależnie od daty jej wpłacenia. Jest to wierzytelność wobec tego wynajmującego, który jest stroną stosunku w dacie wymagalności kaucji. Jeżeli nowy podmiot wstąpił w prawa wynajmującego to od niego najemcy mogą się domagać zwrotu należności. To on bowiem– po wygaśnięciu umowy najmu będzie mógł potrącić ewentualne należności z tytułu zaległości czynszowych czy odszkodowań za szkody wyrządzone przez w osobie wynajmującego – przekazanie kaucji nowemu wynajmującemuZobowiązanie do zwrotu zwaloryzowanej kaucji przechodzi na kolejne osoby występujące w roli wynajmującego, jeśli w czasie trwania umowy nastąpiły w tym zakresie zmiany podmiotowe, i ostatecznie jego realizacja obciąża osobę będącą stroną stosunku najmu w chwili jego ile jednak z unormowań ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego wynika przeniesienie opisanego zobowiązania na kolejnych wynajmujących, to zawarte w niej przepisy nie regulują w żaden sposób transmisji praw do otrzymanej od najemcy kaucji, która wszakże ma posłużyć ewentualnemu zaspokojeniu roszczeń osoby będącej wynajmującym w chwili zakończenia umowy, bądź też zostać zwrócona najemcy w kwocie przyjmuje, że gdyby jednak nie doszło do umownego uregulowania tego zagadnienia, a kaucja nie została przekazana lub w inny sposób uwzględniona w rozliczeniach stron, to można zasadnie bronić poglądu, że wynajmującemu, który ostatecznie zwrócił najemcy zwaloryzowaną kaucję, przysługuje wobec poprzednika roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, ponieważ wskutek spełnienia świadczenia na rzecz najemcy doszło do jego zubożenia połączonego z jednoczesnym wzbogaceniem poprzedniego wynajmującego, który kaucję zatrzymał, pomimo innego jej przeznaczenia (tak: uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 30 marca 2017 r., sygn, akt III Ca 1676/16 ).Kaucja przy najmie mieszkania ukryta pod nazwą innej instytucji prawnejNiejednokrotnie zdarza się, że strony posługują się kaucją ukrytą pod nazwą innej instytucji prawnej. Dla stwierdzenia prawdziwej natury przekazanej przy zawieraniu umowy najmu sumy pieniężnej przesądza całokształt okoliczności faktycznych sprawy. Decydujące znaczenie ma tu rozumienie przez najemców znaczenia wręczenia tej sumy, tj. uznania jej przede wszystkim jako zabezpieczenie wynajmującego na wypadek zniszczenia, zdewastowania mieszkania. Istotne jest również to, czy uiszczona przez najemców suma odpowiadała przy tym wszelkim ustawowym wymogom stawianym kaucji mieszkaniowej, tj. zarówno co do wysokości jak i czasu jej Rejonowy w Grudziądzu w uzasadnieniu wyroku z dnia 2 października 2017 r. (sygn. akt I C 835/17) stwierdził, że określenie przez strony świadczenia pieniężnego, danego przy zawieraniu umowy najmu, mianem „odstępnego” nie miało wiele wspólnego z odstępnym, o jakim mowa w kodeksie cywilnym, a które polega – najogólniej ujmując – na prawie do odstąpienia przez stronę od umowy za zapłatą oznaczonej sumy zwanej odstępnym (art. 396 Wręczona przez najemców kwota nie mogła również stanowić dodatkowego wynagrodzenia dla wynajmującego, skoro tym przy najmie jest przecież ten uznał, że podobnie, suma ta nie mogła stanowić rodzaju sankcji za wcześniejsze rozwiązanie umowy przez najemców, czegoś w rodzaju kary umownej, albowiem karę taką płaci się dopiero w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, a nie już przy jego zaciąganiu, kiedy nieznane są jeszcze skutki wykonania umowy (art. 483-484 Tak więc uiszczone przez najemców świadczenie nie wiązało się z żadnym ekwiwalentnym świadczeniem ze strony możliwości dokonania potracenia z kaucji przez wynajmującegoKonsekwencją przyjęcia charakteru uiszczonej najemcy sumy pieniężnej przy zawarciu umowy najmu jako kaucji, jest to, iż suma ta jest ściśle związana z umową najmu i nie może być w sposób dowolny rozdysponowywana. Kaucje stają się wymagalne po ustaniu stosunku najmu i tak samo dopiero od tego momentu mogą być dokonywane z nich jakiekolwiek uszkodzeń lokalu wyłączone spod możliwości kompensacji z kaucjiDo należności wynajmującego z tytułu najmu lokalu, objętych zabezpieczeniem w postaci kaucji, zaliczany jest czynsz i inne opłaty związane z najmem, a także odszkodowanie za uszkodzenie lokalu powstałe z winy najemcy. Wynajmujący ma zatem prawo potrącić z kaucji przysługujące mu w stosunku do najemcy roszczenia i zwrócić najemcy jedynie nadwyżkę z kaucji pozostałą po ich potrąceniu (tak: wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu II Wydział Cywilny z dnia 27 listopada 2014 r., sygn. akt II Ca 1263/14).W sprawie, w której przeprowadzone oględziny lokalu potwierdziły fakt upadku 4 starych płytek na podłogę, w pobliżu wanny, Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w wyroku z dnia 2 czerwca 2014 r. (Sygn. akt II Ca 258/14) uznał, że okoliczność ta nie jest wynikiem poczynań pozwanego lokatora. Sądowi temu znane są przypadki odpadania części a nawet wszystkich płytek ze ścian, prawdopodobnie wskutek odległego w czasie i wadliwego przygotowania przez wykonawcę podłoża pod glazurę. Fakt odpadania przedmiotowych płytek w całości sugeruje, że w sprawie niniejszej mamy do czynienia z takim właśnie zjawiskiem, które nie obciąża pozwanego i nie stanowi źródła jego odpowiedzialności Rejonowy w Dzierżoniowie I Wydział Cywilny w wyroku z dnia 28 października 2016 r., (sygn. akt I C 743/16) za uzasadniające potrącenie z kaucji uznał to, iż najemcy spowodowali zniszczenia w wynajmowanym lokalu w postaci pomalowania jednej ze ścian sprayem, poprzyklejania plasteliny na ścianę oraz zniszczenia zamku w drzwiach jednego z zwrotu kaucji a ciężar udowodnienia faktówZgodnie z art. 6 ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Skoro zatem powód-najemca domaga się w sprawie sądowej zwrotu kaucji od pozwanych wynajmujących , to winien on w pierwszej kolejności wykazać, iż pozwani są zobowiązani do oddania kaucji w kwocie żądanej przez to zostać udowodnione poprzez przedłożenie odpowiednich dokumentów, np. umowy najmu lokalu mieszkalnego, protokołu zdawczo – odbiorczego, dowodu wpłaty, wydruków komputerowych wiadomości e-mail wskazujących, że wszelkie należności z tytułu najmu lokalu zostały przez powoda uregulowane, a więc potrącenie tych należności z kaucji przez pozwanego wynajmującego nie było prawidłowe.Z kolei w przypadku umowy najmu okazjonalnego a także umowy najmu instytucjonalnego kaucja nie może przekraczać sześciokrotności miesięcznego czynszu za dany lokal. Warto pamiętać, że kaucja jest obliczana zgodnie ze stawką czynszu najmu określonej w dniu zawarciu umowy najmu. Co to oznacza dla najemcy? Wynajęłam dwóm dziewczynom mieszkanie. Lokatorki bez mojej wiedzy i zgody trzymały w domu kota, który podrapał dwoje nowych drzwi. Również bez mojej zgody przykleiły na ściany w pokojach lusterka, które przy odrywaniu pozostawiły ślady i ściany są zniszczone plus zbiły lustro i brak obrazków w ramkach. Na dodatek dziewczęta oddały mieszkanie brudne i nie są zapłacone dwa ostatnie rachunki za gaz oraz jeden za prąd. Teraz żądają zwrotu kaucji (1500 zł). Chciałabym im potrącić z tej kaucji za poniesione szkody. Odjęłabym za prąd, za gaz, za zbite lusterko, za obrazki plus za zniszczone dwie pary drzwi oraz za malowanie ścian w dwóch pokojach. Rzetelnie sprawdziłam ceny i wychodzą mi koszty na kwotę 1100 zł. Dziewczyny jednak lekceważą zniszczenia i straszą mnie sądem, jeśli nie zwrócę im całej kaucji, dlatego chciałabym się upewnić, czy mam prawo w ten sposób się z nimi rozliczyć. Twoje mieszkanie zniszczył najemca - co zrobić? Zatem należności z pozostawionych zniszczeń oraz nieopłaconych rachunków chciałaby Pani potrącić z kaucji zabezpieczającej, która co do zasady właśnie temu celowi służy. Swoje rozważania rozpocznę od przytoczenia przepisów prawa, dotyczących nurtujących Panią kwestii. Zgodnie z art. 666 Kodeksu cywilnego ( „§ 1. Najemca powinien przez czas trwania najmu używać rzeczy najętej w sposób w umowie określony, a gdy umowa nie określa sposobu używania – w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy. § 2. Jeżeli w czasie trwania najmu okaże się potrzeba napraw, które obciążają wynajmującego, najemca powinien zawiadomić go o tym niezwłocznie.” Następnie według art. 675 „§ 1. Po zakończeniu najmu najemca obowiązany jest zwrócić rzecz w stanie niepogorszonym; jednakże nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania. § 2. Jeżeli najemca oddał innej osobie rzecz do bezpłatnego używania lub w podnajem, obowiązek powyższy ciąży także na tej osobie. § 3. Domniemywa się, że rzecz była wydana najemcy w stanie dobrym i przydatnym do umówionego użytku.” Jak z tego wynika – zwrócenie lokalu w stanie pogorszonym (art. 675 § 1) wykazuje już niewykonanie umowy najmu. Na najemcy spoczywa dowód przeciwieństwa: może się on uwolnić od obowiązku naprawienia szkody, jeżeli udowodni, że gorszy stan rzeczy (lokalu) usprawiedliwiony jest jej normalnym zużyciem (wyrok SN z 11 maja 1999 r., I CKN 1304/98, LexisNexis nr 342798, OSNC 1999, nr 12, poz. 206). Zobacz również: Zniszczone panele w wynajmowanym mieszkaniu Czy za pogorszenie stanu mieszkania zawsze odpowiada najemca? Wykładnia art. 675 § 1 prowadzi do wniosku, że nie za każde pogorszenie rzeczy odpowiada najemca, lecz tylko za takie, które jest następstwem nieprawidłowego jej użytkowania (wyrok SA w Katowicach z 7 października 1991 r., I ACr 267/91, LexisNexis nr 311227, OSAiSN 1992, nr 3, poz. 22). Zaznaczam również, że Pani jako wynajmujący nie może odmówić przyjęcia rzeczy, choćby znajdowała się ona w stanie pogorszonym skutkiem okoliczności, za które najemca odpowiada. Przez przyjęcie nie traci on roszczeń odszkodowawczych. Także zagadnienia odszkodowania w razie oddania najętego lokalu w niewłaściwym stanie dotyczy wyrok SN z 11 maja 1999 r., I CKN 1304/98, LexisNexis nr 342798 (OSNC 1999, nr 12, poz. 206, z omówieniem W. Robaczyńskiego, PS 2001, nr 6, s. 114), w którym Sąd Najwyższy przyjął, że zwrócenie rzeczy (najętego lokalu) w stanie pogorszonym (art. 675 § 1 wykazuje już niewykonanie umowy najmu. Na najemcy zatem spoczywa dowód przeciwieństwa; może się uwolnić od obowiązku naprawienia szkody, jeżeli udowodni, że gorszy stan rzeczy (lokalu) usprawiedliwiony jest jej normalnym zużyciem. W praktyce celowe jest protokolarne wydanie przedmiotu najmu w celu uniknięcia sporów o odpowiedzialność, jeżeli się okaże, że nie jest on w stanie przydatnym do umówionego użytku. Zobacz również: Jak rozliczyć kaucję za wynajem mieszkania? Kiedy przedawniają się roszczenia z tytułu najmu mieszkania? Następnie według art. 677 – roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy, jak również roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów na rzecz albo o zwrot nadpłaconego czynszu przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. Tak więc uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy może być wynikiem nienależytego wykonania przez najemcę umowy lub dopuszczenia się przez niego czynu niedozwolonego. W obu wypadkach będzie miał zastosowanie art. 677, a nie przepisy ogólne art. 118 Nie podaje Pani, czy została zawarta między Paniami umowa pisemna najmu oraz czy został sporządzony szczegółowy protokół zdawczo-odbiorczy lokalu z wyszczególnieniem wyposażenia lokalu i jego stanu – ta informacja ma znaczenie dla dalszego działania. Zawarcie umowy najmu w formie pisemnej nie tylko czyni zadość wymaganiu ustawodawcy, lecz także może mieć duże znaczenie dowodowe. Protokół zdawczo - odbiorczy mieszkania Sama umowa to przede wszystkim oświadczenia woli, zaś protokół to oświadczenie wiedzy (odnośnie do stanu lokalu). To dla Pani ważne jest, by stan techniczny lokalu był udokumentowany, zwłaszcza na dzień wydania lokalu. Byłoby prościej, zwłaszcza z Pani perspektywy, gdyby przyjęta przez Panią kaucja dotyczyła zabezpieczenia Pani różnych roszczeń, a nie jedynie tych dotyczących opłat za czynsz i eksploatację, jako jedynych wskazanych w umowie. Jak już wskazywałem, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 maja 1999 r. (sygn. akt: I CKN 1304/98) stwierdził: „Jeżeli najemca zwróci rzecz w stanie pogorszonym, to może uwolnić się od obowiązku naprawienia szkody, gdy udowodni, że gorszy stan rzeczy (lokalu) jest usprawiedliwiony jej (jego) normalnym zużyciem”. Prawo nie reguluje kazuistycznie poszczególnych wskazanych przez Panią zagadnień, w tym miejsca ewentualnego zakupu nowych drzwi do mieszkania zniszczonym przez najemców. Zobacz również: Wymiana drzwi wejściowych do mieszkania w bloku Jakie szkody zabezpiecza kaucja? Jeżeli więc kaucja zabezpieczała w umowie zarówno stan techniczny lokalu, jak i opłaty eksploatacyjne (a nie np. jedynie czynsz najmu), to powinna Pani skierować do byłych najemczyń oświadczenie o potrąceniu z kwoty kaucji należności za gaz, energię elektryczną oraz uszkodzenia lokalu, wymieniając je wyraźnie. Z racji tego potrącenia powinna Pani zwróci kaucję w wysokości 400 zł. Zgodnie z art. 498 „§ 1. Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. § 2. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Oświadczenie o potrąceniu należałoby wysłać listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, aby mieć pewność, że druga strona mogła się z takim oświadczeniem zapoznać. Oczywiście nie musi to kończyć postępowania, bowiem najemczynie mogą żądać zwrotu kaucji, nie uznając za skuteczne oświadczenie o potrąceniu. Wtedy to wniosą sprawę do sądu, a Pani będzie musiała wykazać, że lokal został im wydany bez szkód, a one pozostawiły wymienione szkody. Musi zostać też powołany biegły, który oceni, czy wartość zniszczeń podanych przez Panią odpowiada rzeczywistej wartości szkód. Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼
Redakcja news Dawne mieszkania pracownicze – korzystny wynajem lub zakup Dawne mieszkania pracownicze – korzystny wynajem lub zakup. Kilkanaście tysięcy lokali – to szacunkowa liczba byłych mieszkań pracowniczych w Polsce. Dzięki zwiększeniu do 95% dofinansowania z Funduszu Dopłat dla gmin na zakup lub zakup i remont takich